“Fyodor Dostoyevski’nin “Yeraltından Notlar” (Rusça: Записки из подполья, Zapiski iz podpolya) adlı eseri, 19. yüzyıl Rus edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir. 1864 yılında yayımlanan bu kısa roman, bir tür psikolojik monolog olarak, yeraltı adamının düşüncelerini, duygularını ve dünya görüşünü aktarır. Yeraltı adamı, toplumdan izole olmuş, kendi iç dünyasında sıkışıp kalmış bir karakterdir ve Dostoyevski onun ağzından birçok derin ve etkileyici sözler sarf ettirir. İşte “Yeraltından Notlar” kitabından bazı özlü sözler:
1. “İnsan, her zaman ve her durumda, ne olursa olsun, kendi istediğini yapmak ister.”
2. “Acı çekmek de bir eylemdir.”
3. “Bir insanın en büyük mutluluğu, kendi mutsuzluğunu hissetmesidir.”
4. “Bir insanın kendine saygısı ne kadar azsa, başkalarına o kadar çok saygı gösterir.”
5. “Bir insanın gerçekten en çok istediği şey, kendi iradesine sahip olmaktır, ne pahasına olursa olsun.”
6. “Bilinç, her türlü mutluluğun düşmanıdır.”
7. “Bir insanın kendini aldatması, onun en doğal hakkıdır.”
8. “Bir insanın başkalarına zarar verme hakkı yoktur; ancak kendine zarar verme hakkı vardır. Bu onun kişisel ayrıcalığıdır.”
9. “İnsanlar, sadece kendi yararlarına olan şeyleri anlarlar.”
10. “Gerçek, insanın en büyük düşmanıdır.”
Bu sözler, Dostoyevski’nin karakterinin karmaşık psikolojisini ve insan doğasına dair derin gözlemlerini yansıtır. Yeraltından Notlar, bireyin toplumla olan çatışmasını, özgürlük ve irade kavramlarını, ahlaki ve etik sorunları ele alırken, insanın içsel çelişkilerini ve kendini kandırma eğilimlerini de irdeler. Dostoyevski’nin bu eseri, varoluşsal düşünce ve modern psikolojinin öncüllerinden biri olarak kabul edilir ve edebiyatın yanı sıra felsefe ve psikoloji alanlarında da etkili olmuştur.”