Eksiltili cümle, gramer yapısında bazı öğelerin atlanarak anlam bütünlüğünün okuyucu veya dinleyici tarafından tamamlanmasının beklendiği bir cümle türüdür. Bu tür cümleler, özellikle hikayelerde, şiirlerde ve günlük konuşma dilinde sıkça kullanılır. Eksiltili cümleler, dilin akıcılığını artırır ve anlatıma dinamizm katar. İşte eksiltili cümle içeren bazı paragraf örnekleri:
1. **Günlük Kullanım:**
“Nereye bu kadar acele?”
“Okula. Geç kalmamak lazım!”
Bu kısa diyalogda, ikinci cümle eksiltilidir. Tam haliyle “Okula gidiyorum. Geç kalmamak lazım!” şeklinde olabilir. Ancak konuşma sırasında “gidiyorum” ifadesi atlanmış ve anlam, diyalogun bağlamından kolaylıkla çıkarılabilecek şekilde eksiltilmiştir.
2. **Edebi Metin:**
“Akşam oldu, herkes evine. Sokaklar sessiz, lambalar sönük. Yalnızca rüzgar, yapraklarla konuşuyor.”
Bu paragrafta, “herkes evine gitti”, “sokaklar sessizdi”, “lambalar sönüktü” ifadelerindeki fiiller atlanmıştır. Eksiltili yapılar sayesinde metnin atmosferi daha güçlü bir şekilde hissedilir.
3. **Şiir:**
“Gözlerin nehir, ben susuz çöl.”
Burada, “Gözlerin nehir gibidir, ben susuz bir çölüm” anlamı vardır, ancak şiirsel ifade için bazı kelimeler eksiltilmiştir. Duygu yoğunluğu bu eksiltili yapı sayesinde artar.
4. **Dramatik Anlatı:**
“Savaş meydanı, cesur yiğitler bir bir yere serildi. Kimi yorgun, kimi yaralı. Ancak savaş devam etmeli.”
Bu örnekte de “kişi yorgundu, kişi yaralıydı” şeklindeki tam yapılar yerine eksiltili kullanım tercih edilmiş, bu sayede anlatımın dramatik yapısı güçlendirilmiştir.
Eksiltili cümleler, yazarın veya konuşmacının niyetine göre değişebilir. Ancak genel olarak, dilin daha sanatsal, ekonomik ve akıcı kullanılmasını sağlar. Okuyucu veya dinleyici de bu eksik bilgileri zihninde tamamlar ve bu şekilde metinle daha etkileşimli bir ilişki kurar.