Caynizm (Jainizm ya da Caynacılık olarak da bilinir), M.Ö. 6. yüzyılda Hindistan’da ortaya çıkmış eski bir dini ve felsefi akımdır. Jainizm, Hindistan’da Budizm ve Hinduizm ile birlikte büyümüş olup, özellikle kuzey ve batı bölgelerinde hâlâ izleyici bulmaktadır. Jainizm’in kurucusu olarak kabul edilen Mahavira (veya Mahavir), yaşamın her formuna saygı gösterilmesi gerektiğini öğreten bir dizi etik prensip geliştirmiştir. Mahavira, aynı zamanda Jain toplumunda “Jina” olarak bilinir ki bu “zafer kazanan” anlamına gelmektedir.
Caynizm’in merkezinde, her canlı varlığın kutsal olduğu ve hiçbir canlının zarar görmemesi gerektiği ilkesi yer alır. Bu yüzden, Jainler ahimsa (şiddetsizlik) prensibini çok sıkı bir şekilde uygularlar. Jain düşüncesine göre, tüm canlılar karma yasası ile birbirine bağlıdır ve bu yasa, bir kişinin eylemlerinin sonuçlarını belirler. Yani, iyi veya kötü davranışlar gelecekteki yaşamları etkiler.
Caynizm’de ruhsal arınma ve nihai özgürleşme (mokşa), ruhun maddi dünyadan ayrılması ve karma yükünden kurtulması yoluyla gerçekleşir. Jainler için bu, sıkı bir disiplin, meditasyon, oruç tutma ve doğru düşünme pratiği gerektirir. Bu çaba, beş ana yeminle desteklenir: şiddetsizlik, yalan söylememek, çalmamak, özdenetim ve tüm mülktan vazgeçme.
Jainizm ayrıca, kişinin manevi uyanışına ve ruhsal büyümesine büyük önem verir ve bu süreçte bireysel çaba öne çıkar. Din, ateizmi savunur ve tanrıların veya üstün bir yaradanın varlığını kabul etmez. Bunun yerine, bireylerin kendi kaderlerini şekillendirdiklerine ve özgürleşmeye kendilerinin ulaşabileceğine inanılır.
Jain toplumu, dinî ritüellerle birlikte çok sayıda festival ve ayini de içerir. En bilinen festival, her yıl sonbaharda kutlanan Paryuşana’dır. Bu festival döneminde Jainler, meditasyon, dua ve ruhsal yenilenme üzerine yoğunlaşır. Festival, Samvatsari olarak adlandırılan, tüm canlılara karşı işlenmiş tüm günahlar için af dilenerek sona erer.
Bugün dünyada milyonlarca Jain inancına bağlı insan yaşamakta, ve Jainizm, Hindistan dışında özellikle Kuzey Amerika ve Batı Avrupa’da da yayılmaktadır. Jainizm’in barışçıl doğası ve şiddetsizlik üzerine yoğunlaşması, global bir çekicilik yaratmış ve çeşitli kültürel ortamlarda ilgi çekmiştir.