Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu’nun, müttefikleri Almanya ve Avusturya-Macaristan ile birlikte, İtilaf Devletleri’ne karşı verdiği mücadelelerin en önemli cephesidir. 1915 yılında gerçekleşen bu çarpışmalar, Gelibolu Yarımadası’nda yoğunlaşmış olup Anzac Koyu, Seddülbahir, Arıburnu gibi yerler tarihe kazınmıştır. Bu savaş sırasında yaşananlar, savaşan taraflar için büyük bir kırılma noktası olmuş, aynı zamanda Türk tarihinde milli bilincin ve Kurtuluş Savaşı’nın zemininin hazırlanmasında etkili olmuştur. İşte bu tarihi çatışmayla ilgili bazı ilginç bilgiler:
1. Tek Bir Savaş Değil, Bir Dizi Çarpışma: Çanakkale Savaşı denilince akla genellikle Gelibolu Yarımadası’nda gerçekleşen kara muharebeleri gelir. Ancak Çanakkale Savaşları denilen bu dönem, aslında Çanakkale Boğazı’nda başlayan deniz harekatları ve ardından yarımadada devam eden kara harekatlarını içerir.
2. Çanakkale Geçilmez Söylemi ve Nusret Mayın Gemisi: Osmanlı ordusu, Çanakkale Boğazı’nı İtilaf Devletleri’nin güçlü donanmasına karşı savunmada başarılı olmuştur. Bu başarıda en önemli faktörlerden biri, Nusret Mayın Gemisi tarafından döşenen mayınlardır. Bu mayınlar sayesinde İtilaf Devletleri’nin birçok savaş gemisi batırılmıştır.
3. Mustafa Kemal’in Yükselişi: Dönemin genç subaylarından Mustafa Kemal Atatürk, Çanakkale Kara Muharebelerinde gösterdiği liderlik ile öne çıkmıştır. Özellikle Conkbayırı ve Anafartalar’da düşman kuvvetlerini durdurması, sonraki yıllarda Türk milletinin kurtuluş ve bağımsızlık mücadelesine öncülük etmesi için zemin hazırlamıştır.
4. Çok Uluslu İtilaf Kuvvetleri: İtilaf Devletleri’nin Çanakkale’ye gönderdiği kuvvetler arasında İngilizler, Fransızlar, Avustralyalılar, Yeni Zelandalılar, Hindistanlılar gibi birçok ulustan asker yer almıştır. Özellikle Avustralya ve Yeni Zelanda için bu savaş, ulusal kimliklerinin oluşumunda önemli bir yere sahiptir.
5. Sanat ve Kültüre Etkisi: Çanakkale Savaşları, Türk edebiyatı ve sinemasında önemli bir yer tutar. Birçok roman, şiir ve filme konu olan bu savaş, aynı zamanda Anzac Günü gibi özel günlerin de doğmasına yol açmıştır.
6. Teknolojik ve Stratejik İnovasyonlar: Çanakkale Savaşlarında, makineli tüfekler, topçu bataryaları ve hava keşifleri gibi yeni savaş teknolojileri etkin bir şekilde kullanılmıştır. Ayrıca taraflar arasında gerçekleşen haberleşme mücadelesi de dönemin teknolojik stratejilerini göstermesi açısından dikkat çekicidir.
7. Algı Yönetimi ve Propaganda Savaşları: Savaş sırasında her iki taraf da kendi kamuoylarını savaşın seyri konusunda ikna etmek ve moral vermek adına geniş çapta propaganda faaliyetleri yürütmüştür.
Çanakkale Savaşı, stratejik, taktik ve insanlık tarihi açılarından değerlendirildiğinde, hem Türkiye hem de dünya tarihi için dönüm noktası olmuş zorlu ve etkileyici bir çatışma olarak tarih sahnesindeki yerini korumaktadır.