“Dil uzatmak” deyimi, bir kişiye karşı saygısızca konuşmak, hakaret etmek ya da küçümseyici sözler söylemek anlamında kullanılır. Çoğu zaman otoriteye, büyüklere, haksızlık karşısında ya da arkasından konuşmak gibi durumlarda geçer. “Ona dil uzatma, saygını koru” ya da “Atatürk’e dil uzatmak kimsenin haddi değildir” örneklerinde görüldüğü gibi, bu deyim özellikle olumsuz ve kınayıcı bir tavrı belirtir. Kişinin haddini aşarak, kendisine yakışmayan bir şekilde başkaları hakkında kötü söz söylemesini anlatır.
Bu deyim, Türk toplumunun saygı ve hürmet değerleriyle de yakından ilişkilidir. Büyükleri, önemli şahsiyetleri, dini ve milli değerleri küçümseyici sözlerle anmak, “dil uzatmak” şeklinde nitelendirilir. Günlük hayatta bazen aile içinde de kullanılır; örneğin bir çocuk anne babasına ters konuştuğunda “Babanıza dil uzatmayın” denebilir. Anlamındaki vurgu, yalnızca “konuşmak” değil; saygıyı ihlal eden, küçümseyici veya kötüleyici bir dil kullanmaktır. Dolayısıyla “dil uzatmak”, iletişimde sınırı aşan, hakaret ve küçümseme barındıran söylemleri ifade eden güçlü ve olumsuz bir deyimdir.