Divanü Lügat-it Türk, Türk dilinin ve edebiyatının köklü geçmişine ışık tutan, ilk büyük Türkçe sözlük ve dil bilgisi kitabı olarak kabul edilir. Eser, Karahanlı döneminin ünlü bilgini Kaşgarlı Mahmut tarafından 1072-1074 yılları arasında yazılmıştır. Bu eser, Arap harfleriyle yazılmış olup tamamen Türk dili üzerine Araplara bilgi vermek amacıyla kaleme alınmıştır.
Divanü Lügat-it Türk, Türklerin dil, kültür, folklor ve coğrafyası hakkında zengin bilgiler içerir. Kaşgarlı Mahmut, bu eseri yazarken aynı zamanda Türk dilinin Arapça kadar zengin ve kuvvetli bir dil olduğunu göstermeyi amaçlamıştır. Eser, on ikinci yüzyıldan itibaren Orta Asya Türk dili ve lehçeleri üzerine çalışma yapan araştırmacılar için vazgeçilmez bir kaynak haline gelmiştir.
Divanü Lügat-it Türk, üç ana bölümden oluşur:
1. Giriş bölümünde, Kaşgarlı Mahmut Türk dilinin önemi ve güzelliğinden bahseder ve kendi hayatı ile çalışmaları hakkında bilgi verir.
2. Ana bölümde, sözlük formatında yaklaşık 8,000 Türkçe kelime ve deyim Arapça karşılıkları ile birlikte verilir ve kelimelerin kullanıldığı bağlamlar ile ilgili cümleler sunulur.
3. Son bölümde ise Türk dilbilgisi kuralları, dil yapısı ve morfolojik özellikleri üzerine ayrıntılı bilgiler bulunur.
Kaşgarlı Mahmut, eserinde Türk boyları ve ağızları hakkında da bilgiler vererek, dönemin Türk dünyasının sosyal ve kültürel yapısını da ortaya koyar. Eserde ayrıca Türk mitolojisi, inanışları ve günümüze kadar gelen birçok atasözü ve deyimin ilk kayıtları yer alır.
Divanü Lügat-it Türk, Türkoloji çalışmalarının temel taşlarından biri kabul edilir ve UNESCO tarafından 2009 yılında Dünya Belleği Listesi’ne alınmıştır. Bu, eserin dünya kültür mirası açısından taşıdığı değerin bir göstergesidir. Günümüzde de birçok dil bilimci ve tarihçi tarafından referans olarak kullanılan bu eser, Türk dili ve kültürünün anlaşılması için kritik bir kaynaktır.